Część 5. Prawne aspekty

Przykładowe, formalne możliwości organizacji przejazdu w ramach Odjazdowego Bibliotekarza (przejazd grupy rowerzystów)

UWAGA - tekst napisano przed zmianą ustawy "Prawo o zgromadzeniach" - obecnie obowiązuje ustawa z 2015 r.

Jarosław Góralczyk (Fundacja Normalne Miasto-Fenomen)

1. Ogólne zasady wynikające z ustawy Prawo o ruchu drogowym

fot. Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji PublicznejForma: zorganizowany przejazd kolumny rowerzystów (art. 32 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym).

Liczba pojazdów jadących w zorganizowanej grupie nie może przekraczać 15 rowerów lub wózków rowerowych. Odległość między jadącymi kolumnami nie może być w tym wypadku mniejsza niż 200 metrów. Jazda w kolumnie nie zwalnia kierującego pojazdem od przestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego.

Inni uczestnicy ruchu mają zakaz wjeżdżania między jadące w kolumnie rowery lub wózki rowerowe.

Ten rodzaj przejazdu nie wymaga zgłoszenia zawiadomienia ani uzyskiwania pozwolenia. Uczestnictwo rowerzystów w przejeździe odbywa się na zasadach ogólnych, określonych w przepisach prawa ruchu drogowego.

2. Przejazd w oparciu o Ustawę Prawo o zgromadzeniach

Forma: zgromadzenie publiczne (Ustawa z dnia 5 lipca 1990 r. Prawo o zgromadzeniach).

Zgromadzeniem – zgodnie z ustawą – jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska. Element ten jest głównym wyróżnikiem tej formy przejazdu od dwóch pozostałych.

Prawo organizowania zgromadzeń przysługuje osobom mającym pełną zdolność do czynności prawnych (co do zasady – osoby, które ukończyły 18 rok życia), osobom prawnym (m.in. stowarzyszenia, fundacje), innym organizacjom, a także grupom osób.

Zgromadzenie podlega zgłoszeniu do właściwego miejscowo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) najwcześniej na 30 dni i najpóźniej na 3 dni robocze przed planowanym zgromadzeniem). Zgodnie z nowelizacją ustawy Prawo o zgromadzeniach do zawiadomienia należy dołączyć również:

• zdjęcie organizatora (oraz przewodniczącego zgromadzenia, jeśli organizator nie pełni tej funkcji – w celu wyrobienia przez gminę identyfikatora);
• pisemną zgodę na przekazanie pełnienia funkcji przewodniczącego zgromadzenia, wydane przez organizatora (o ile organizator zgromadzenia i przewodniczący zgromadzenia to nie jest ta sama osoba).

3. Przejazd w oparciu o Ustawę o drogach publicznych

Forma: zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg (zajęcie pasa drogowego na prawach wyłączności – art. 40 ust. 2 pkt. 4 Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych).

Wymagane jest zezwolenie na zajęcie pasa drogowego wydawane przez zarządcę drogi (w formie decyzji administracyjnej).

Zarządca drogi jest zobowiązany pobrać opłatę za zajęcie pasa drogowego (art. 40 ust. 3). Wysokość tej opłaty należy ustalić w urzędzie gminy.

Szczegóły dotyczące tego rodzaju przejazdu można uzyskać u miejscowej, właściwej rzeczowo komórki zajmującej się zarządem dróg (w Łodzi – Zarząd Dróg i Transportu).

Odjazdowa Warszawa – wycieczki urzędowe

Grzegorz Święćkowski

Rejestracja imprezy masowej w mieście stołecznym nie nastręcza większych problemów, choć trzeba się trochę nachodzić (lub najeździć jak w moim przypadku – na rowerze oczywiście). Można naturalnie pewne kwestie załatwić zdalnie, jednak polecam osobiste odwiedziny w urzędach celem własnoręcznego złożenia pism oraz koniecznie odebranie opieczętowanej i odatowanej kopii, aby mieć fizyczny dowód, że sprawa jest w toku. Zacząć całą procedurę należy jeszcze w domowym zaciszu – trzeba zapoznać się z obowiązującymi przepisami prawnymi, a w szczególności oddać się uważnej lekturze Ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, ustawy Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (paragrafy dotyczące wykorzystania drogi w sposób szczególny). Warto też odwiedzić stronę Urzędu Miasta Stołecznego i wybadać, kogo prosić, kiedy prosić i w jakiej kolejności.

Odjazdowa Warszawa, fot. bibliosfera.netDosyć istotną kwestią jest ostateczny termin składania dokumentów, według przepisów jest to 30 dni przed planowaną imprezą. Pojawia się jednak pytanie zasadnicze: włączając w to dzień składania podań czy już niekoniecznie? Przez taki właśnie „drobiazg” pierwsza warszawska edycja Odjazdowego Bibliotekarza odbyła się 19 maja, a nie 12, jak planowaliśmy wcześniej. Pamiętajmy zatem, by nie odkładać tego na ostatnią chwilę i obyć się bez niepotrzebnych komplikacji.

Najważniejszym odbiorcą oraz decydentem w naszej sprawie (tj. organizacji Odjazdowego Bibliotekarza) jest Inżynier Ruchu m. st. Warszawy – to do niego zwracamy się w pierwszej kolejności z „Wnioskiem o wykorzystanie drogi w sposób szczególny” oraz kompletem załączników, na który składają się:

§ szczegółowy regulamin imprezy,
§ wykaz osób odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg imprezy,
§ instrukcja określająca zadania służby porządkowej zgromadzenia i przejazdu,
§ plan zabezpieczenia.

Następnie (jeszcze tego samego dnia) informujemy o naszych zamiarach Zarząd Terenów Publicznych, Zarząd Dróg Miejskich oraz Komendę Stołeczną Policji (Wydział Ruchu Drogowego). Wszędzie skrupulatnie opisujemy harmonogram, podajemy trasę oraz planowaną liczbę uczestników.

Machina ruszyła – teraz oczekujemy ruchu Inżyniera, który niezwłocznie wysyła do nas pismo z informacją, że wszczęto postępowanie. Wysyła również pismo do burmistrzów dzielnic, gdzie impreza ma swój początek oraz finał, informuje także Zarząd Dróg Miejskich (który o wszystkim już wie), a na koniec zwraca się o wydanie opinii do nadinspektora, komendanta Policji Stołecznej (który również zna nasze zamiary). Zatem zanim przyjdzie upragniona zgoda otrzymujemy pocztą trzy pisma z własnoręcznym podpisem Inżyniera Ruchu; piszą do nas również z Zarządu Dróg Miejskich i Zarządu Terenów Publicznych. Swoje postanowienie przesyła sam nadkomisarz, zastępca naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji. Wszystko to przychodzi nadane listami poleconymi w kopertach oznaczonych herbem miasta.

Skrupulatnie zbieramy całą dokumentację i cierpliwie czekamy. Wkrótce otrzymujemy zezwolenie na przeprowadzenie imprezy.Teraz już ostatni punkt formalności – na tydzień przed imprezą piszemy do Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego m. st. Warszawy z prośbą o fachowe wsparcie ze strony Policji oraz Straży Miejskiej; ratowników medycznych załatwiamy we własnym zakresie.

Teraz nie pozostaje nic innego, jak beztrosko przejechać się ulicami Warszawy (jesteśmy kolumną uprzywilejowaną, możemy przejeżdżać na czerwonym świetle), cieszyć się, że prowadzi nas policyjny radiowóz (na sygnale – tylko świetlnym co prawda, ale sam fakt się liczy) i w ten sposób wzbudzać ciekawość przechodniów. Aby było bezpieczniej, drugi radiowóz pilnuje, żeby peleton się za bardzo nie rozciągnął. Dojeżdżamy do mety i możemy odetchnąć – do zobaczenia w przyszłym roku!

Odjazdowy Poznań – kolumnami

Joanna Szymanowicz (Stowarzyszenie Smartness)

Odjazdowy Poznań, fot. SmartnessOrganizując rajd na trasie Kórnik–Poznań, mieliśmy wiele wątpliwości, jak poradzić sobie z organizacyjną stroną imprezy, jak zabezpieczyć rajd, który odbywać się będzie na różnych rodzajach dróg: miejskich, rowerowych, powiatowych i gminnych oraz po leśnych ścieżkach. Po konsultacjach z policjantami z drogówki uznaliśmy, że nie zgłaszamy oficjalnie rajdu jako imprezy.

Organizację przejazdu oparliśmy na przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym (Art. 32), według których możliwy jest przejazd po drogach publicznych kolumn rowerowych złożonych maksymalnie z 15 pojazdów. Takie podejście wymagało od nas stworzenia precyzyjnego regulaminu rajdu, w którym znalazły się między innymi takie zapisy:

• uczestnicy biorą udział w rajdzie na własną odpowiedzialność. Nie są ubezpieczeni przez organizatora, mogą ubezpieczać się dobrowolnie we własnym zakresie;
• uczestnicy rajdu ponoszą odpowiedzialność prawną i materialną za poniesione lub spowodowane szkody;
• stan techniczny i wyposażenie rowerów uczestników rajdu winno być zgodne z przepisami;
• uczestników obowiązują przepisy o ruchu drogowym, o ochronie przyrody i przepisy przeciwpożarowe na terenach leśnych i innych;
• zgodnie z przepisami liczba rowerzystów jadących w zwartej grupie nie może przekraczać 15, odległość jadących kolumn rowerzystów powinna wynosić minimum 200 metrów;
• dopuszcza się wyjątkowo jazdę po jezdni kierującego rowerem obok innego roweru, jeżeli nie utrudnia to poruszania się innym uczestnikom ruchu albo w inny sposób nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego. Odległości między rowerami powinny być takie, aby możliwe było bezpieczne hamowanie: 2–3 metry, ale nie więcej niż 5.
• każdą grupę prowadzi wyznaczony przez Stowarzyszenie Smartness kierownik grupy, on dyktuje tempo jazdy, wybiera drogę i nie można go wyprzedzać.

Takie podejście wymagało od nas przygotowania kilku osób, które, znając dobrze całą trasę oraz przepisy o ruchu drogowym, byłyby gotowe do poprowadzenia grupy. Zabezpieczyliśmy się także na wypadek problemów technicznych – w pogotowiu był kierowca z samochodem, który w ciągu kilkunastu minut mógł dotrzeć tam, gdzie potrzebna byłaby pomoc. Nie udało nam się zorganizować zaplecza medycznego, które na pewno jest potrzebne na takiej imprezie. Na szczęście rajd przebiegł bez żadnych problemów.